Dünyanın En Güzel Kütüphaneleri

Meraklı turistler için yeryüzü ziyaret edilmeyi bekleyen çok sayıda nefes kesici yerle dolu: Antik Uygarlıkların mirasını taşıyan tarihi yapılar, doğal güzellikleriyle ünlü coğrafyalar, egzotik ülkeler ve Ortaçağ’ın mimari mirasını bugüne dek korumayı başaran şehirler hazırlanan listelerin ilk sıralarında yer alıyor. Bununla birlikte bir şehri gezerken şehrin ruhu ve tarihi hakkında fikir vermekle kalmayıp, o şehrin ve insanlarının hikayeleri hakkında fikir veren kütüphaneler genelde es geçilmektedir. Oysa ki gerek eşsiz bir mimari zevkin ürün oldukları gerekse olağanüstü içerikleri sebebiyle kesinlikle görülmesi gereken çok sayıda kütüphane var. Bunlar yaratıcılarının sanatını ve değerli koleksiyonlarını günümüz insanına sergilemektedir. İster güzel mimari yapıların hayranı olun, isterse iflah olmaz bir kitapsever şimdi sayacağım (Dünyanın En Güzel Kütüphaneleri) birbirinden güzel kütüphanelerin en azından birkaçına uğramak isteyeceğinize ve gezi programlarınıza eklemek üzere aklınızın bir köşesine kaydedeceğinize eminim.

Youtube kanalımdan aşağıda görülen videodan bu konuyu dinleyebilir veya makaleyi okuyabilirsiniz.

https://youtu.be/3uVWj8Kbd5U

Dünyanın En Güzel Kütüphaneleri Listem (Alfabetik)

1. Admont Manastırı Kütüphanesi, Avusturya
2. Amerikan Kongre Kütüphanesi, Washington, D.C.
3. Avusturya Ulusal Kütüphanesi, Viyana
4. Beitou Halk Kütüphanesi, Taipei, Tayvan
5. Bodleian Kütüphanesi Oxford, İngiltere
6. Çin Ulusal Kütüphanesi, Pekin
7. Fransa Millî Kütüphanesi, Paris
8. İskenderiye Kütüphanesi, Mısır
9. Parlamento Kütüphanesi, Ottawa, Kanada
10. Kanazawa Umimirai Kütüphanesi, Japonya
11. Klementinum, Prag, Çek Cumhuriyeti
12. Mafra Kütüphanesi. Lizbon, Portekiz
13. Morgan Kütüphanesi. New York, Amerika Birleşik Devletleri
14. New York Halk Kütüphanesi, Amerika Birleşik Devletleri
15. George Peabody Kütüphanesi, Baltimore, Amerika Birleşik Devletleri
16. Portekiz Kraliyet Okuma Kabinesi, Rio de Janeiro, Brezilya
17. Rampur Raza Kütüphanesi, Hindistan
18. Sainte-Geneviève kütüphanesi, Paris
19. San Lorenzo de El Escorial, Madrid, İspanya
20. Saint Gall Manastır Kütüphanesi, İsviçre
21. Starfield Kütüphanesi Seul, Güney Kore
22. Stuttgart Şehir Kütüphanesi, Almanya
23. Trinity College Kütüphanesi. Dublin, İrlanda
24. Vasconcelos Kütüphanesi, Mexico City, Meksika
25. Wiblingen Manastırı Kütüphanesi, Ulm, Almanya

1. Mafra Kütüphanesi, Portekiz

Mafra Sarayı Portekiz’de bulunan anıtsal bir Barok ve Neoklasik saray-manastır kompleksi olup, Lizbon’a 28 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. 1717’de Portekiz Kralı V. John döneminde mimar Manuel Caetano de Sousa yönetiminde başlayan inşaatı 1755’te tamamlanmıştır. 2019’da Mafra Kraliyet Binası – Saray, Bazilika, Manastır, Cerco Bahçesi ve Av Parkı (Tapada) UNESCO Dünya Mirası Listesine alınmıştır. İkinci katın arkasında yer alan Rokoko kütüphanesi, 88 m uzunluğunda, 9,5 m genişlik ve 13 m yüksekliğinde olup, muhteşem zemini gül, gri ve beyaz mermer fayanslarla kaplıdır. 1745’te Papa, kraliyet komisyonuna deri ciltli 35.000 kitaplık koleksiyonun bir parçası olarak kalan “yasak kitapların” yerleştirilmesine izin vermiştir. 1996 yılında Guliver’in Seyahatleri adlı TV dizisinde kütüphane Lilliput İmparatoru için Büyük Savaş Odası olarak kullanılmıştır.

2. Çin Ulusal Kütüphanesi, Pekin, Çin

Çin Ulusal Kütüphanesi barındırdığı 37 milyondan fazla kitap ile Asya’nın en büyük kütüphanesi olup, aynı zamanda dünyanın da en büyük kütüphaneleri arasında yer almaktadır.

Qing hanedanı hükümeti tarafından 1909’da kurulan ve 1912’de Xinhai Devrimi’nden sonra açılan Çin Ulusal Kütüphanesi, dünyadaki en büyük Çin edebiyatı koleksiyonu dahil muhteşem içeriğiyle ülkenin dört bir yanından öğrenciler, araştırmacılar ve kitapseverleri ağırlamaktadır. En yeni eklenti olan Kuzey Alanı iki seviyeye ayrılmıştır: alt kısımda geometrik okuma odası ve eskiyi ifade eden referans kitaplığı, üst kısım ise geleceği ve gelişen teknolojiyi temsil eden dijital kütüphaneyi barındırmaktadır.

3. New York Halk Kütüphanesi, ABD

New York Halk Kütüphanesi yaklaşık 53 milyon kitabıyla Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ikinci, Kongre Kütüphanesi ve Britanya Kütüphanesi’nden sonra dünyanın ise üçüncü en büyük kütüphanesidir. Hem özel hem de kamu finansmanı ile faaliyet gösteren özel, hükümet dışı, bağımsız olarak yönetilen, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. Bronx, Manhattan ve Staten Island ilçelerinde şubeleri bulunan kütüphanenin ana şubesi Stephen A. Schwarzman Binasının kapısında nöbet tutan iki mermer aslan, Fifth Avenue ve 42nd Street’in köşesindeki araştırma kütüphanesinden gelip giden ziyaretçileri izlemektedir. Astor ve Lenox Kütüphaneleri, New York Halk Kütüphanesi’nin kurucularını Paris ve Londra ile rekabet edecek devasa bir kurum inşa etmeye sevk etmiştir. Carrère ve Hastings tarafından tasarlanan tarihi bina, orta çağ el yazmaları ve eski Japon parşömenlerinden çağdaş romanlara ve çizgi romanlara kadar tahmini 15 milyon parça içermektedir. Kütüphanenin 90 m uzunluk ve 26 m genişliğe sahip Ana Okuma Odası’nda ziyaretçilerin oturması için 42 uzun meşe masa bulunmaktadır.

4. Saint Gall Manastır Kütüphanesi, İsviçre

Saint Gall Manastır Kütüphanesi, İsviçre’nin St. Gallen şehrinde bulunan önemli bir ortaçağ manastır kütüphanesidir. Kütüphane ve Manastır, Karolenj manastırlarının olağanüstü bir örneği 1983’te UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine alınmıştır. 820’lerde oluşturulan el yazmalarının sayısı zamanla artınca, koleksiyon 18. yüzyılın ortalarında Peter Thumb tarafından cömertçe dekore edilmiş Barok tarzı salonuna taşınmıştı. Tümü halka açık olan kütüphane ilginç formlarda oyulmuş ahşap raflarında yaklaşık 160,00 cilt kitabı barındırmaktadır.

5. Starfield Kütüphanesi Seul, Güney Kore

Dünyanın en büyük yer altı alışveriş merkezinin içinde yer alan Starfield Kütüphanesi, türlerine göre ayrılmış yaklaşık 50.000 kitap ve dergiye ev sahipliği yapmaktadır. İki katlı  iyi ışıklandırılmış salonda ziyaretçiler pelüş kanepelerde dinlenirken kitaplarını okuyabilmektedir. Kütüphane, her ay çeşitli yazarların derslerinden sanat sergilerine kadar bir dizi etkinliğe ev sahipliği yapmaktadır.

6. Klementinum Milli Kütüphanesi, Prag, Çek Cumhuriyeti

Klementinum, 1722’de bir Cizvit Üniversitesi’nin parçası olarak açıldı, ancak şimdi 20.000’den fazla yabancı teolojik literatürü barındıran Çek Cumhuriyeti Ulusal Kütüphanesi olarak hizmet vermektedir. Jan Hiebl’in süslü tavan freskleri ve zengin altın ve maun sarmal sütunlarıyla “Prag’ın Barok incisi” olarak anılan kütüphane 2005 yılında UNESCO Jikji (Dünyanın Hafızası) ödülünü aldı.

7. Stuttgart Şehir Kütüphanesi, Stuttgart, Almanya

Küp şeklindeki baş aşağı bir piramit şeklinde şekillendirilmiş bu dokuz katlı kütüphane, tasarımını antik Roma Pantheon‘undan aldığı iddia edilmektedir. Kütüphanenin içinde süreklilik oluşturmak için her yeri tek tip saf beyaza boyanmış olup, binadaki tek renk kitaplardan gelmektedir. Almanca Stadtbibliothek Stuttgart olarak bilinen yapı 2011 yılında inşa edilmiş olup,  yılda 2 milyon kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

8. İskenderiye Kütüphanesi, Mısır

2002’de açılışı yapılan Bibliotheca Alexandrina, antik dünyanın en büyük ve en kapsamlı kütüphanesi olan Büyük İskenderiye Kütüphanesi’nin ruhunu canlandırmayı hedeflemektedir. Orijinal İskenderiye Kütüphanesi, zamanının en büyük kitap ve el yazması koleksiyonunu barındırıyordu ki bir yangında yok edilmeden önce bilginin merkezi olarak kabul ediliyordu.  Norveçli mimarlık firması Snøhetta tarafından tasarlanan yeni kütüphane ise, 8 milyon kitaplık bir kütüphane odası, dört müze, dört sanat galerisi, bir planetaryum ve bir el yazması-restorasyon laboratuvarı içeriyor. Kütüphanenin meşhur Aswan graniti dış duvarında insan dilinin evrimini sembolize eden 120 farklı yazıdan oluşan gravürler yer almaktadır.

9. Admont Manastırı Kütüphanesi, Admont, Avusturya

Alplerin eteklerinde, Steiermark dağları arasında yer alan bu güzel kütüphane, bazıları 8. yüzyıla tarihlenen 1400 el yazması ve 530 incunabula dâhil 180.000’den fazla esiyle içerik açısından dünyanın en büyük ikinci manastır kütüphanesidir. 70 m uzunluğundaki yedi kubbeli Kütüphane salonu 1776’da mimar Joseph Hueber tarafından geç barok tarzında tasarlanmıştır. 1074 yılında kurulmuş Benedictine manastırı 1865’te feci bir yangın neredeyse yok olmuşsa da neyse ki kütüphanesindeki el yazmaları ve kitapları kurtarılabilmiştir.

10. Portekiz Kraliyet Okuma Kabinesi, Rio de Janeiro, Brezilya

19. yüzyılda inşa edilen bu muhteşem odalar, Portekiz dışındaki en büyük ve en değerli Portekiz edebiyatı koleksiyonuna sahip olup, çoğu 16. yüzyıldan kalma nadir el yazmaları dahil yaklaşık 400.000 eseri barındırmaktadır. Portekiz Keşifleri sırasında gelişen Gotik-Rönesans tarzını çağrıştıran” Neo-Manueline tasarımıyla öne çıkan odalar Time dergisi tarafından dünyanın en güzel dördüncü kütüphanesi seçilmiştir.

11. San Lorenzo de El Escorial, İspanya

Madrid’de Sierra de Guadarrama dağının eteklerinde yer alan El Escorial manastır-saray kompleksinin kütüphanesi 1563-1584 arasında matematik ve mimari dehası Juan de Herrera tarafından inşa edilmiş olup, 1984 yılından itibaren UNESCO Dünya Mirasları listesindedir. 1592 yılında İspanya kralı II. Felipe İspanyol ve Avrupalı ressamların en iyi eserlerini, çok sayıda kitap ve yazmayı burada toplamış ardından gelenler koleksiyonu genişletmişlerdir. 40 bin cildi aşan nadir eserler koleksiyonu İspanyolca, Latince, Yunanca, Arapça hatta Aztek dilinde nadir el yazmaları yer almaktadır.

12. Bodleian Kütüphanesi Oxford, İngiltere

Bodleian, Oxford Üniversitesi’nin ana araştırma kütüphanesi, Avrupa’nın en eski kütüphanelerinden birisi ve barındırdığı 12 milyondan fazla eser ile Britanya Kütüphanesi’nden sonra Britanya’daki en büyük ikinci kütüphanedir. 2003 yılında çıkan bir yasaya göre Birleşik Krallık’ta yayınlanmış eserler için altı yasal biriktirme kütüphanesinden birisi olması dahası ve İrlanda yasalarına göre İrlanda Cumhuriyeti’nde yayınlanan her kitabın bir kopyasını talep etme hakkına sahip olması bu kütüphanede okuyucu bekleyen milyonlarca kitabın toplanmasının sebeplerinden birisidir. Kütüphanenin arşivlerinin çoğu 2015 yılında dijital ortama aktarılmış ve halkın çevrimiçi erişine açılmıştır. Neoklasik kütüphane, Genç Sherlock Holmes ve Altın Pusula gibi filmlerde gösterildikten sonra popüler olmuştur.

13. Morgan Kütüphanesi ve Müzesi New York, Amerika Birleşik Devletleri

Manhattan’ın Murray Hill semtinde Madison Avenue’de üç binaya yayılan Morgan Library & Museum, finansçı J.P. Morgan’ın özel koleksiyonunu barındıran bir müze ve araştırma kütüphanesidir. Morgan Kütüphanesi 1906’da Morgan’ın el yazmaları ve Gutenberg İncili gibi nadir kitapların yanı sıra baskı koleksiyonunu ve çizimleri içeren özel kütüphanesini barındırmak için 1.2 milyon dolar harcanarak kurulmuştur. Bronz ve işlemeli ceviz kitaplıkların önünde altınla dekore edişmiş odanın ortasında oturan Sir Walter Scott ve de Balzac’ın ışıklı ve orijinal el yazmaları yer almaktadır. Galeri bölümünde Leonardo, Michelangelo, Raphael, Rembrant, Rubens, Picasso’nun orijinal resimleri ve büyük bir çizim koleksiyonu sergilenmektedir. 1924’te J. P. Morgan’ın oğlu John tarafından, müze ve bir araştırma kütüphanesi haline getirilmiştir. Kütüphane 1966’da Ulusal Tarihi Eser olarak tanımlanmıştır.

14. Avusturya Ulusal Kütüphanesi, Viyana, Avusturya

Avusturya Ulusal Kütüphanesi, çeşitli koleksiyonlarındaki 12 milyondan fazla eserle Avusturya’nın en büyük kütüphanesidir. Kütüphane, Viyana’nın merkezindeki Hofburg’un Neue Burg Kanadı’nda yer almaktaydı. Habsburglar tarafından kurulan kütüphane başlangıçta İmparatorluk Mahkemesi Kütüphanesi olarak adlandırılmaktaysa da 1920’de Habsburg Monarşisinin sona ermesinin ardından bugünkü adını almıştır. Kütüphane kompleksi dört müzenin yanı sıra çok sayıda özel koleksiyon ve arşiv içerir. Kendi başına Barok bir sanat şaheser olan kütüphanenin 80 metre uzunluğundaki salonu, ressam Daniel Gran’in tavan freski ve dört Venedik küresiyle süslenmiştir.

15. Vasconcelos Kütüphanesi, Mexico City, Meksika

Bir zamanlar Mexico City’nin çorak bir bölgesi olan yemyeşil bir botanik bahçesinin içinde yer alan beton ve cam yapı, Mimar Alberto Kalach tarafından tasarlanmış olup, Meksikalı yazar, filozof ve politikacı José Vasconcelos’un adını taşımaktadır. Kütüphanenin kitaplıkları havada asılı duruyormuş gibi görünmekte olup, kütüphanenin ortasında Gabriel Orozco’nun balina iskeletinden yapılmış devasa Ballena heykeli asılıdır.

16. Beitou Halk Kütüphanesi, Taipei, Tayvan

Beitou Parkı’nda bulunan halk kütüphanesi Tayvan’ın ilk yeşil kitaplığı olup, ekolojik tasarımıyla dikkat çekmektedir. İki katlı ahşap tesisin eğimli çatısı, yapının tuvaletinde kullanılmak üzere depolanan yağmur suyunu tutmakta, Fransız stili mimarisi doğal ışıktan mümkün olduğunca faydalanarak elektrik tüketimini azaltmaktadır. Bio-Architecture Formosana tarafından tasarlanan iki katlı bina Kasım 2006’da açılmıştır.

17. George Peabody Kütüphanesi, Baltimore, Maryland, Amerika Birleşik Devletleri

Peabody Kütüphanesi 1857’de Peabody Enstitüsü’nü kuran hayırsever George Peabody tarafından finanse edilmiş olup, Edmund Lind tarafından tasarlanan yapı yükselen bir atriyuma sahip iç mekânı ile ünlüdür. Günümüzde Johns Hopkins Üniversitesi’nin bir parçası olan kütüphane dinden, bilim ve sanata değin uzanan kategorilerde yaklaşık 300.000 cilt kitap barındırmaktadır. Beş katlı dökme demir balkonlar ağzına kadar kitaplarla dolu olup, çatı penceresinden gelen doğal ışık kütüphaneyi aydınlatmaktadır.

18. Wiblingen Manastırı Kütüphanesi, Ulm, Almanya

1093’te kurulan Wiblingen Manastırı’nın Christian Wiedemann’ın tasarımı olan Rokoko üslubundaki kütüphanesi, 1744’e yapılmıştır. Mermere benzeyecek şekilde boyanmış el oyması ahşap sütun ve heykeller Hıristiyan erdemlerini tasvir etmektedir. 15.000 parçalık koleksiyon hem Pagan hem de Hristiyanlıkla ilgili bilgileri içermektedir.

19. Rampur Raza Kütüphanesi, Hindistan

Nawab Hamid Ali Khan’ın eski malikânesinde yer alan Rampur Raza Kütüphanesi, el yazmalarından, İslam hat sanatına dek aralarında Kuran’ın ilk çevirisinin orijinal el yazmasının da bulunduğu dikkate değer bir Hint-İslam eser koleksiyonuna sahiptir. İslami kutsal kitapların ötesinde, mekânda Arapça’dan Türkçe’ye çeşitli dillerde 17.000 el yazması ve 60.000 basılı kitap da bulunuyor.

20. Trinity College Kütüphanesi. Dublin, İrlanda

İrlanda’daki en geniş kitap koleksiyonuna ev sahipliği yapan Trinity College Kütüphanesinin İrlandalı mimar Thomas Burgh tarafından 1733’te tamamlanan fıçı benzeri tavana sahip 65 m uzunluğundaki ahşap salonunda, 7-8. yüzyıllara ait Kells Kitabı ve Durrow Kitabı gibi çok değerli metinler saklanmaktadır. Dublin City’nin arnavut kaldırımlı yollarının dışında bulunan Trinity College Kütüphanesi, dört ayrı binasında 6 milyondan fazla basılı esere sahiptir.

21. Fransa Milli Kütüphanesi, Paris

Fransa Millî Kütüphanesi, 1368 yılında V. Charles tarafından kurulmuş olup, ilk koleksiyonu Louvre‘daki özel bir odada barındırılıyordu. Günümüzde, Bibliothèque nationale de France, sanat, hukuk ve felsefe gibi pek çok alanda 10 milyondan fazla esere ev sahipliği yapmaktadır. Kurumda, Fransız Devrimi’ne kadar Versailles’da yaşamış olan Kral XIV. Louis’in devasa küreleri de dahil olmak üzere sayısız sergi ve sanat eseri de sergilenmektedir.

22. Kanazawa Umimirai Kütüphanesi, Japonya

Japon mimarlar Kazumi Kudo ve Hiroshi Horiba tarafından 2011 yılında tamamlanan çağdaş bir yapı  olan üç katlı kütüphane, içeriyi aydınlatan büyük beyaz delikli pencerelerle bir pasta kutusu gibi tasarlanmıştır. 6000 küçük dairesel cam bloğundan yapılmış formuyla, sade odalar ve “delici duvarlarıyla yapı bir kitap ormanı gibi görünmektedir.

23. Sainte-Geneviève kütüphanesi, Paris

Sainte-Geneviève kütüphanesi, Paris Üniversitesi öğrencileri için ana araştırma ve referans kütüphanesidir. 19. yüzyılın ortalarında ünlü mimar Henri Labrouste tarafından inşa edilen kütüphane, dökme demirden sütunlu okuma odasıyla ünlüdür. Temeli Frank Kralı I. Clovis tarafından 6. yüzyılda kurulan St. Genevieve Manastırı koleksiyonuna dayanan kütüphane yaklaşık 2 milyon belge ve kitap barındırmakta olup, halka açıktır.

24. Parlamento Kütüphanesi, Ottawa, Kanada

1876’da Parlamento Tepesi’nde kurulduğundan beri, Parlamento Kütüphanesi, Kanada hükümeti için Kanada Parlamentosu için ana bilgi deposu ve araştırma kaynağıdır. Yapının mimarlar Chilion Jones ve Thomas Fuller, tasarım ilhamlarını British Museum Okuma Odası’ndan ana okuma odasından almıştır. Marshall Wood tarafından yapılan Kraliçe Victoria heykeli, 300 özel küratör tarafından seçilen 600.000 eşya koleksiyonunun üzerinde durmaktadır.

25. Amerikan Kongre Kütüphanesi, Washington, D.C.

Capitol Hill’de üç binada yer alan yapı Amerika Birleşik Devletleri’nin fiili ulusal kütüphanesi olan araştırma kütüphanesidir. 1800 yılında kurulan Kongre Kütüphanesi, Amerika’nın en eski federal kültür kurumu olup, dünyanın en büyük ve en önemli kütüphanelerinden birisidir. Kütüphane koleksiyonunda 470 dilde, 38 milyondan fazla kitap ve diğer yayınlar, 70 milyon el yazması, içlerinde Gutenberg İncili’nin de bulunduğu Kuzey Amerika’nın en büyük nadir kitap koleksiyonu, bir milyonun üzerinde hükûmet belgesi, son üç yüzyılda dünyada yayınlanmış bir milyon gazete sayısı, 33.000 ciltlenmiş gazete sayıları, 500.000 mikrofilm, 6000’in üzerinde karikatür dergisi, dünyanın en büyük hukuki belgeler koleksiyonu, filmler, 5.5 milyon harita, müzik notaları ve 8.1 milyon işitsel kayıt bulunur. Kütüphane de toplamda 167 milyondan fazla materyal bulunmaktadır ki övünmek gibi olmasın yazarı olduğum 2 sözlük ve bir tarih kitabı toplam 3 çalışmam kütüphane arşivinde fiziki olarak mevcut olup bu rakama mütevazi bir katkı yapmaktadır.

Bundan sonra yayınlanacak makalelerimin videosu kısa süre sonra Youtube Kanalıma da yüklenecektir. Böylece bahsi geçen kütüphanelerin tümü hakkında detaylı ve bolca görüntü eşliğinde daha fazla bilgi sahibi olacaksınız. Kanala şimdiden abone olarak video yüklendiğinde haber sahibi olabilir. Makaleleri youtube üzerinden daha zengin görsel içerikle dinleyebilirsiniz!